Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αποτελεί κόλαφο για την ποιότητα της λειτουργίας του εκπαιδευτικού μας συστήματος. Τα στοιχεία είναι απογοητευτικά σε όλους τους τομείς. Οι νέοι στη χώρα μας υστερούν σε δεξιότητες, όπως ανάγνωση και μαθηματικά, όπως αποτυπώνεται στους διεθνείς διαγωνισμούς PISA, ενώ η Ελλάδα κατατάσσεται δεύτερη από το τέλος στην Ε.Ε. – 28 ως προς το δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας. Το σύστημα διαθέτει μεγάλης ηλικίας και κακοπληρωμένους εκπαιδευτικούς, με τους μισούς από όσους υπηρετούν στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση να είναι άνω των 50 ετών και με τις αμοιβές όλων να είναι χαμηλότερες σε σχέση με τις περισσότερες χώρες του ΟΟΣΑ. Η αξιολόγηση, αντί να εφαρμοστεί στη δημόσια εκπαίδευση, σταμάτησε και στην ιδιωτική, ενώ το σχέδιο εξορθολογισμού της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έφερε φτωχά, έως μηδαμινά αποτελέσματα.
Τα προβλήματα του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος δεν προέκυψαν, βεβαίως, στη διάρκεια της κρίσης, παρ’ όλο που πολλά από αυτά επιδεινώθηκαν. Εδώ και δεκαετίες συμβιβαζόμαστε με μια παιδεία παραδομένη σε κομματικά, συντεχνιακά και άλλα συμφέροντα, που ταλαιπωρείται από διαρκείς «μεταρρυθμίσεις» και «αντί-μεταρρυθμίσεις», που φοβάται την αξιολόγηση, και την αριστεία, που απεχθάνεται και δαιμονοποιεί έννοιες όπως η ιδιωτική πρωτοβουλία και η αγορά.
Η έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα πρέπει να λειτουργήσει, έστω και τώρα, ως αφορμή αφύπνισης και δράσης, στη βάση ενός εθνικού σχεδιασμού, μακριά από πολιτικές ιδεοληψίες και εμμονές, κομματικές ή προσωπικές σκοπιμότητες. Αύξηση των δαπανών για τη δημόσια παιδεία, απελευθέρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από το κρατικό μονοπώλιο και τον κομματικό εναγκαλισμό, αξιολόγηση σε όλες τις μονάδες και σε όλες τις βαθμίδες, προσαρμογή στα δεδομένα της κοινωνίας της γνώσης και στενότερη διασύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά, είναι οι τομείς στους οποίους θα πρέπει να εστιάσει η προσπάθεια αναβάθμισης του εκπαιδευτικού συστήματος.
